L-iskart għandu valur

BħaIissa diversi jitkellmu dwar ekonomija ċirkulari, imma bosta m’għandhomx idea din x’inhi.

L-ekonomija tagħna hi xi minn daqqiet deskritta bħala ekonomija lineari (jiġifieri linja dritta) u dan billi nieħdu l-materja prima mill-art, nipproduċu l-prodotti li neħtieġu u wara li nużawhom, narmuhom. F’kuntrast ma’ dan, l-ekonomija ċirkulari tfittex li flok ma jintrema dak li nkunu użajna, minnu niġġeneraw xi ħaġa oħra. B’dan il-mod, dak li nkunu ħadna mill-art, wara li jintuża, flok ma jintrema, iservi biex jiġġenera prodotti oħra.

Dan huwa proċess li ġie deskritt bħala ‘mill-benniena għall-benniena’ u jikkuntrasta mal-mod kif naħdmu llum fejn dak li nipproduċu jwassal ‘mill-benniena sal-qabar’, meta prodotti jintremew għax ma jibqgħux ta’ użu. Li dak li nużaw, ma narmuhx meta ma jibqgħalniex użu għalih jagħmel ħafna sens ambjentali. Imma jagħmel ukoll ħafna sens ekonomiku.

II-pjan ta’ Malta għall-immaniġjar tal-iskart jipponta f’din id-direzzjoni u fil-fatt jistabilixxi l-mira li sal-2050 ma niġġenerawx iktar skart: mira żero skart. Din il-mira trid tintlaħaq 33 sena oħra li għalkemm jidhru ftit ’il bogħod, fil-fatt jista’ jkun li m’hemmx biżżejjed żmien biex nibdlu l-mod kif naħsbu. Hemm ħafna xogħol x’isir.

Il-mira ta’ skart żero trid tintlaħaq 33 sena oħra li għalkemm jidhru ftit ’il bogħod, fil-fatt jista’ jkun li m’hemmx biżżejjed żmien biex nibdlu l-mod kif naħsbu

Idealment l-ewwel miżura li għandna nieħdu dwar l-iskart hi li nippruvaw innaqqsu l-iskart li niġġeneraw. Dan kieku jkun ħafna aħjar milli nippruvaw naraw x’ser nagħmlu bih! F’xi każi, dan jista’ jsir b’faċilità. Per eżempju nistgħu nnaqqsu l-iskart organiku li narmu billi nippjanaw aħjar dwar dak li nieklu fi djarna. Nistgħu nnaqqsu wkoll ir-rimi tal-pakketti u l-laned li fihom ikun l-ikel billi nixtru u nieklu iktar ikel frisk, li ġeneralment ikun ikel li nipproduċu fil-pajjiż.

Ovvjament, ħafna minna m’għandniex il-ħin biex naħsbu dwar in-numru kbir ta’ deċiżjonijiet żgħar li nieħdu kuljum u li bħala riżultat tagħhom niġġeneraw ħafna skart. Il-konvenjenza tal-ikel fil-pakketti jew ta’ ikel ipproċessat li nixtru fil-laned kbar u żgħar, ħafna drabi tkun it-triq faċli, għax kulħadd għandu x’jagħmel u ħadd m’għandu ħin żejjed! Dan iwassal għal konsegwenza mhux biss ta’ skart li stajna nevitaw imma wkoll li nispiċċaw nieklu ikel li hu inqas sustanzjuż.

Bħalissa f’diversi lokalitajiet f’Malta u Għawdex għaddej proġett pilota dwar l-iskart organiku. Ilu ftit li beda, u għalkemm ma ħarġitx informazzjoni uffiċjali dwaru hu magħruf li kellu reazzjoni mħallta. Imma bil-mod il-mod qed ikollu suċċess.

Jekk il-ġbir tal-iskart organiku jsir sewwa, l-iskart li jispiċċa fil-borża s-sewda jista’ jonqos bin-nofs. Hemm ukoll il-vantaġġ li meta l-iskart organiku ma jibqax jintefa’ fil-miżbla, u minflok ikun iproċessat fl-impjant tal-iskart, il-gassijiet li jirriżutaw minnu meta jiddikomponi jservu biex nipproduċu l-elettriku minflok ma jikkontribwixxu għal gassijiet serra li huma l-kawża tat-tibdil fil-klima. Dan ċertament huwa għal vantaġġ ta’ kulħadd.

Hi politika tajba dik li biha nistgħu naslu biex innaqqsu ħamsin fil-mija tal-iskart fil-borża s-sewda. Imma biex naslu, hemm ħtieġa ta’ investiment sostanzjali fl-edukazzjoni ambjentali fil-lokalitajiet tagħna. Il-Wasteserv, li ultimament hi responsabbli għall-immaniġjar tal-iskart fil-gżejjer Maltin, diġà ħadet bosta inizjattivi. Imma hemm ħafna iktar x’isir. Qatt iżda ma tista’ tgħid li sar biżżejjed.

Għandna bżonn nifhmu li l-iskart jikkonsisti f’riżorsi li użajna. Dawn ukoll għandhom valur u l-ekonomija ċirkulari tipprova ssarraf dan il-valur. Għalhekk il-mira ta’ skart żero biex ma nibqgħux nipproduċu skart imma dak li ma jibqagħlux użu għalina xorta għandu valur.

Carmel Cacopardo hu l-Viċi Chairman ta’ Alternattiva Demokratika. [email protected], http://carmelcacopardo.wordpress.com