Ħrafa ħelwa: ‘Xogħol f’Għawdex għall-Għawdxin’

Bejn kliem u fatti hemm baħar jikkumbatti jgħid il-Malti. Imma bejn Malta u Għawdex mhux baħar biss jidher li hemm, imma oċean. Id-differenza bejn iż-żewġ gżejjer ma tieqafx biss fuq dak li jidher, fuq il-viżwal, imma tmur lil hinn minn hekk. Tirrelata l-ħsieb politiku u reliġjuż, tirrelata ħafna drabi l-aspettativi, l-immaniġjar tal-flus u l-ħajja ta’ kuljum. Il-fliegu li jaqsamna, għalkemm żgħir fid-daqs, xorta jibqa’ jilgħab parti importanti mid-differenzi bejn il-Maltin u l-Għawdxin.

Iktar mill-persentaġġi ta’ popolarità taż-żewġ mexxejja jew min iġib l-aktar voti f’Għawdex kieku elezzjoni kellha ssir illum (mill-istħarriġ tal-MaltaToday), din l-analiżi se tħares lejn dawk l-affarijiet li bħalissa qed jinkwetaw lill-Għawdxin. Se nippruvaw nifhmu għalfejn qed jinkwetawhom u kif dan l-inkwiet (jew in-nuqqas tiegħu) jikkumpara mas-sitwazzjoni f’Malta.

Ix-xogħol, ix-xogħol, ix-xogħol

Il-qgħad laħaq livelli baxxi rekord. Fil-fatt, globalment, aktar kmieni dan ix-xahar, tħabbar kif il-qgħad niżel taħt it-3,000 persuna. Skont ċifri maħruġin aktar kmieni din il-ġimgħa fil-Parlament mill-Ministru għal Għawdex, jirriżulta wkoll li kien hemm żidiet konsiderevoli ta’ impjiegi meta mqabbel  mas-sena ta’ qabel f’Għawdex. Fl-2013, imqabbel mal-2012, l-impjiegi żdiedu b’379, fl-2014 b’419 u fl-2015 b’292.

Skont ċifri tal-Uffiċċju Nazzjonali tal-Istatistika (NSO) ta’ Awwissu 2016, il-qgħad f’Għawdex biss kien ta’ 490, meta dan kien 723 f’Awwissu 2014. Dan jimmarka tnaqqis ta’ 223 persuna. Allura għalfejn fl-istħarriġ li sar, irriżulta li għal 23.5% tal-Għawdxin ix-xogħol huwa problema? Fejn hi l-problema, jekk iċ-ċifri qed juru qgħad li dejjem nieżel?

Domanda fjakka waħda sew

‘Xogħol f’Għawdex għall-Għawdxin’. Sabiħa kieku. Tinstema’ sabiħ u ddoqq mużika ħelwa f’widnejn dawk kollha li b’xi mod jew ieħor iridu jqumu mat-tbexbix ta’ filgħodu u jaqsmu l-fliegu biex imorru x-xogħol. Kull filgħodu preċett. Imma kemm hija verament realizzabbli din il-wegħda? Kemm verament se jkun hemm biżżejjed xogħol f’Għawdex biex ‘Għawdex isir mutur li jmexxi lil Malta’?

Id-demografiċi huma dawk li huma. Il-popolazzjoni Għawdxija qed tixjieħ, iż-żgħażagħ Għawdxin qegħdin dejjem aktar imorru Malta biex jistudjaw, jgħixu, igawdu u eventwalment jiżżewġu wkoll f’Malta jew inkella jibagħtu lil uliedhom fl-iskola hawn Malta. Jiġifieri d-domanda għall-għalliema, hi li hi. U jekk int għalliem u tixtieq issir Kap ta’ Skola, mill-istess numru limitat ta’ skejjel għandek minn fejn tagħżel.

Dan mhux qed ngħiduh aħna. Rapport tal-Awditur fl-2015 juri li n-numru żgħir ta’ studenti fl-iskejjel primarji, inqas mill-medja fil-pajjiż, kienet qed twassal biex kull student Għawdxi fil-Primarja jiswa bejn €2,600 u €9,100.

Jekk nieħdu pulizija, nies li jixtiequ jidħlu fl-armata jew persuni li jaħdmu fis-sigurtà. Għal darb’oħra Għawdex limitat. Għandek numru limitatissimu ta’ għases u ftit postijiet fejn tgħasses. Ir-rata ta’ sigurtà hija għolja u għal grazzja t’Alla, atti kriminali ftit hemm. Kemm se tħaddem pulizija u securities?

F’Għawdex, il-kwistjoni ta’ disponibbiltà u domanda għadha waħda li ma laħqitx bilanċ. Wisq domanda, ftit jew xejn disponibbiltà ta’ xogħol.

Għandi xogħol... imma xejn prospetti

L-ambizzjoni u l-apiċe tal-karriera diffiċli tintlaħaq Għawdex, sakemm ma jkunx impjieg maċ-Ċivil. Dan ifisser li parti minn dawk it-23.5% jista’ jkun li meta qed jgħidu ‘xogħol’ bħala l-problema tagħhom, qed imorru oltrè mid-disponibbiltà ta’ xogħol. Jista’ jkun li fil-fatt għandhom impjieg, imma jafu li l-prospetti ta’ promozzjoni, titjib jew diversità huma minimi jekk mhux ineżistenti.

Min jambizzjona li jitla’ l-iskaluni se jsibha diffiċli, għax il-privat nieqes minn Għawdex, u ċ-Ċivil jaħdem bil-qaddisin. Fid-dinja tal-lum, meta l-ambizzjoni u l-impjieg għall-ħajja sar kważi anatema, se jsir dejjem aktar diffiċli li Għawdex iżomm lin-nies f’Għawdex.

Patronaġġ politiku

Dejjem kien sigriet magħruf li Għawdex jispeċjalizza xi naqra iktar minn Malta f’dak li hu patronaġġ politiku jew nepotiżmu. Għal darb’oħra, hija n-natura t’Għawdex stess li tgħin u tkattar dan il-patrunaġġ għax hija gżira żgħira, b’kull lokalità jkollha l-pjazza bħala n-nukleu. Hemmhekk, in-nies jiltaqgħu, jitkellmu u jiddiskutu. Il-Pjazza, il-każini u s-soċjetajiet huma l-postijiet fejn isiru d-dibattiti u d-diskors politiku, fejn nies jgħinu lil xulxin u fejn tinħoloq nisġa ta’ relazzjonijiet personali.

Dan l-ambjent kolleġġjali, biex insejħulu hekk, joħloq sens ta’ obbligazzjoni. Jekk inti persuna taraha u tkellimha kważi kuljum, u jekk mhux lilha, lil xi ħadd li jiġi minnha, se tkun kważi impossibbli li taħrab minn xi forma ta’ obbligu jew talba għall-għajnuna. Aktar minn hekk, f’soċjetà iżgħar fejn l-għeruq soċjali huma b’saħħithom, l-aħbar ta’ patrunaġġ tinfirex iktar malajr. Dak jgħid lil dik, li tgħid lil dawk biex imorru għand dak jekk iridu li binhom isib impjieg.

Dan mhux neċessarjament fattur Għawdxi. Huwa probabbilment fattur Malti wkoll. Fejn għandek komunità li hija viċin u għandha għeruq sodi, it-talbiet ‘biex tinqeda’ se tasal iktar malajr.

Il-fatt li f’Għawdex jeżisti dan il-patrunaġġ joħroġ biċ-ċar ukoll fi stħarriġ ieħor li kien ippubblikat ukoll fuq il-gazzetta oħt tagħna, MaltaToday.

Meta mistoqsijin kemm huwa importanti li tkun taf lill-politiku biex issib xogħol f’Għawdex, 51% ta’ dawk bejn it-18 u 34 sena qalu li huwa ‘importanti’ jew ‘importanti ħafna’. 53.5% ta’ dawk li għandhom bejn 35 u 54 jaħsbuha l-istess.

Naturalment, dan is-sens ta’ ‘lil min taf, mhux x’taf’ jaqta’ qalb bosta li forsi jixtiequ li javvanzaw. Il-patrunaġġ u n-nepotiżmu, bħas-sikrana, jeqred l-inizjattiva u l-ambizzjoni.

Xogħol illum, xejn xogħol għada

Parti kbira mis-suċċess ekonomiku Għawdxi huwa t-turiżmu, u l-fatt li fl-aħħar sentejn il-qasmiet bejn il-gżejjer baqgħu jiżdiedu. Għawdex esperjenza rekords ta’ qasmiet f’numru ta’ long weekends , speċjalment f’Santa Marija. Dan kollu hu pożittiv għax iżid il-flus fl-idejn, jiġġenera aktar negozju u l-lukandiera/sidien ta’ proprjetà jaraw profitti akbar.

Imma min-natura tiegħu, it-turiżmu huwa staġjonali u terġa’ u tgħid f’Għawdex, li jiddependi l-aktar mit-turist Malti, huwa aktar staġjonali minn Malta. Dan ifisser li l-impjiegi li għad fadal f’dan il-qasam u li għadhom ma ttieħdux minn persuni barranin, huma staġjonali ħafna u jiddependu minn bosta fatturi.

Dan apparti l-fatt li bħal f’Malta, dan is-settur speċjalment fejn jirrigwarda impjiegi bħall-waiters, ma tantx iħallas. Huwa għalhekk li l-istaġjonalità u l-volatilità flimkien mal-pagi ġeneralment baxxi f’dan, inaqqsu mis-sens ta’ sigurtà fl-impjieg. Jista’ jkun li sezzjoni ta’ dawk li semmew ix-xogħol bħala problema kienu qed jirreferu għall-fatt li l-impjieg tagħhom fil-qasam tal-ospitalità qed jagħtihom sodisfazzjon għal ftit xhur imma qed jonqos milli jagħti s-sigurtà ta’ dħul kontinwu u xieraq.

Immigrazzjoni u traffiku...mhux problema

Żewġ fatturi interessanti huwa li l-Għawdxin ma tantx urew li kienu inkwetati wisq fuq il-kwistjoni tal-immigrazzjoni u lanqas fuq it-traffiku, żewġ kwistjonijiet li f’Malta jitilgħu fil-quċċata tal-aktar affarijiet li jdejqu lin-nies. Għax naturalment li gżira ma jkollhiex ħafna prospetti ta’ impjiegi, għalkemm negattiva minnha nnifisha, tista’ tkun pożittiva wkoll. Inqas nies sejrin għax-xogħol u inqas tfal sejrin l-iskola ifisser inqas traffiku. Inqas impjiegi u inqas prospetti ifisser li inqas immigranti lesti jaqsmu l-fliegu.

L-immigrazzjoni ssemmiet biss minn 2.6% u t-traffiku minn 1.3% ta’ dawk li pparteċipaw. Ironikament imma kważi 18% tal-Għawdxin, skont dan l-istħarriġ, iħossu li n-nuqqas ta’ mina jew pont hija problema. Ta’ min ifakkar li pont jew mina, jekk qatt isiru, jagħmlu minn Għawdex estenjoni ta’ Malta. Jiġifieri waħda mill-konsegwenzi  ta’ mina jew pont jista’ ikun iktar traffiku u aktar immigranti. Il-pont, jekk isir, mhux se jsir għall-Għawdxin biss, se jsir għal kulħadd u għalhekk kulħadd jista’ jitla’ u jinżel minn u lejn Għawdex.

It-turiżmu f’Għawdex iġib ix-xogħol, imma xogħol għal ftit żmien u li ma tantx iħallas

...u ż-żgħażagħ fejn se joħorġu?

Ħafna donnhom jinsew li meta tattira x-xogħol, qed tattira lin-nies u meta tattira lin-nies, jeħtieġ tattira wkoll dak it-tip ta’ negozju u stil ta’ ħajja li jkunu qed ifittxu dawk in-nies. Jiġifieri tajjeb li jkollok, biex nagħtu eżempji, operat tal-igaming.

Biżżejjed insemmu żewġ fatturi. L-ewwel u qabel kollox, l-età medja tal-ħaddiema f’dan is-settur hija ġeneralment baxxa, jiġifieri qed nitkellmu dwar età ta’ bejn 25 u 35 sena. It-tieni, il-paga għolja li dawn ikunu qed jirċievu fl-aħħar tax-xahar. Issa hija ovvja li l-popolazzjoni ta’ persuni f’din l-età bl-introjtu li għandhom se jfittxu postijiet fejn jiddevertu: klabbs, diskoteki u anke bars li joperaw kuljum, imma speċjalment fil-weekend.

Ix-xena tad-divertiment Għawdxija, anke jekk tkun tajba f’xi waqtiet, ma tħabbathiex ma’ Paceville u l-madwar. Min jimpjega nies f’dan is-settur jaf li f’Għawdex, il-maġġoranza tal-ħaddiema mhux se jsibu l-iżvog li jkunu qed ifittxu, biex jonfqu minn dak li jkunu qed jaqilgħu. Dan mhux deterrent li ma jistax ikun megħlub, imma deterrent bla bżonn.