57 omiċidju f’deċennju: L-NSO b’analiżi dwar it-tendenzi tal-vittmi
Analiżi ta’ dan id-deċennju mill-Uffiċċju Nazzjonali tal-Istatistika turi għarfien kruċjali dwar xejriet, impatti demografiċi, u konċentrazzjonijiet ġeografiċi ta’ dawn l-inċidenti traġiċi
minn Marianna Calleja
Bejn l-2014 u l-2023, Malta esperjenzat total ta’ 57 omiċidju, skont ir-rapport tal-Uffiċċju Nazzjonali tal-Istatistika. Matul dan il-perjodu, seħħew 51 omiċidju intenzjonali distint, li wasslu għall-mewt ta’ 38 raġel u 19-il mara. Analiżi ta’ dan id-deċennju turi għarfien kruċjali dwar xejriet, impatti demografiċi, u konċentrazzjonijiet ġeografiċi ta’ dawn l-inċidenti traġiċi.
L-ogħla numru ta’ omiċidji f’sena waħda seħħ fl-2017, b’disa’ omiċidji. Min-naħa l-oħra, is-snin 2021 u 2023 irreġistraw l-inqas numri, b’żewġ omiċidji kull waħda. Medja annwali tal-omiċidji kienet ogħla bejn l-2014 u l-2018, b’sitta fis-sena, meta mqabbel ma’ erbgħa fis-sena mill-2019 sal-2023. Dan it-tnaqqis jissuġġerixxi xi tip ta’ progress fir-riduzzjoni tal-kriminalità vjolenti matul it-tieni nofs ta’ dan id-deċennju.
Id-demografija tal-vittmi żvelat li kważi nofs il-vittmi (49.1%) kienu bejn il-25 u l-44 sena, filwaqt li 19.3% kienu bejn il-45 u d-59 sena. Madwar 21.1% tal-vittmi kellhom ’il fuq minn 59 sena, u 8.8% kienu taħt il-25 sena. Dan jindika li l-adulti żgħażagħ u individwi ta’ età medja kienu l-aktar gruppi affettwati.
Ġeografikament, id-distribuzzjoni tal-omiċidji varjat b’mod sinifikanti madwar id-distretti ta’ Malta. Id-distrett tal-port fit-Tramuntana ra l-ogħla konċentrazzjoni ta’ qtil li jammonta għal kważi 30% tat-total. Dan kien segwit mid-distrett tal-Port tan-Nofsinhar, li rreġistra 22.8% tal-omiċidji. Id-distretti tat-Tramuntana u tat-Tramuntana tal-Lvant irreġistraw 17.5% u 14%, rispettivament. Id-distrett tal-Punent kellu l-inqas proporzjon ta’ vittmi bi 8.8%, filwaqt li Għawdex u Kemmuna flimkien ammuntaw għal 7%.
Meta nħarsu lejn ir-rati tal-omiċidju relattivi għall-popolazzjoni, id-distrett tal-port tan-Nofsinhar kellu l-ogħla rata b’1.6 omiċidji għal kull 100,000 residenti. Min-naħa l-oħra, id-distrett tal-Punent irreġistra l-inqas rata, b’0.8 omiċidji għal kull 100,000 resident. Dawn ir-rati juru l-livelli varjanti ta’ sigurtà u l-preżenza ta’ kriminalità vjolenti f’partijiet differenti ta’ Malta.
In-nazzjonalità tal-vittmi wkoll inbidlet matul is-snin. Żewġ terzi tal-vittmi kienu ċittadini Maltin, filwaqt li terz kienu barranin. Bejn l-2014 u l-2018, 75% tal-vittmi kienu Maltin. Madankollu, fil-perjodu 2019-2023, il-proporzjon ta' vittmi barranin żdied għal 44%. Din iż-żieda tirrifletti tibdil fid-demografija u possibilment vulnerabbiltajiet differenti fost il-popolazzjoni residenti.
Il-metodi ta’ qtil varjaw, b’45.6% tal-vittmi maqtula b’għodod jaqtgħu jew oġġetti oħra użati bħala armi, inklużi vetturi. L-armi tan-nar jew splussivi kienu responsabbli għal 38.6% tal-qtil. Barra minn hekk, 12.3% tal-vittmi ġew maqtula mingħajr l-użu ta’ armi, permezz ta’ mezzi bħal strangulazzjoni, soffokazzjoni, għarqa, jew forza fiżika. Fi 3.5% tal-każijiet, il-metodu ta’ qtil ma setax jiġi determinat.
L-analiżi bbażata fuq is-sess tal-vittmi u l-qattiela wriet differenzi kbar fir-relazzjonijiet tal-vittmi ma’ dawk li wettqu l-omiċidji. Fost il-vittmi rġiel, 42.1% ġew allegatament maqtula minn nies li kienu jafu, esklużi sħab intimi jew membri tal-familja. Min-naħa l-oħra, kważi nofs il-vittmi nisa (47.4%) ġew maqtula minn sħab intimi, u ftit aktar minn wieħed minn kull ħamsa minn membri tal-familja. Din l-istatistika tenfasizza l-kwistjoni serja tal-vjolenza domestika u l-perikli li jaffaċċjaw in-nisa fir-relazzjonijiet intimi.
Ir-rati tal-omiċidju varjaw ukoll skont is-sess matul is-snin. Ir-rata għall-vittmi rġiel kienet l-inqas matul il-perjodu 2019-2021, b’vittma waħda għal kull 100,000 raġel. L-ogħla rata għall-irġiel ġiet irreġistrata bejn l-2016 u l-2018, bi 2.1 vittmi għal kull 100,000 raġel. Għall-vittmi nisa, l-ogħla rata ġiet osservata bejn l-2017-2019 u l-2018-2020, b’1.1 vittmi għal kull 100,000 mara. L-inqas rata għal nisa ġiet irreġistrata bejn l-2019-2021 u l-2020-2022, b’0.5 vittmi għal kull 100,000 mara.
Dawn ir-rati huma kkalkulati bl-użu ta’ medja kkalkulata fuq tliet snin biex tnaqqas il-varjazzjonijiet annwali, u tipprovdi miżura aktar affidabbli ta’ xejriet matul iż-żmien. Dan il-metodu jiżgura li anomaliji ta’ żmien qasir ma jfixklux l-istampa ġenerali, li tippermetti fehim aktar ċar tat-tendenzi fit-tul fir-rati tal-omiċidju.
