Magro Brothers jagħsru 10,000 tunellata ta’ tadam f’seba’ ġimgħat

Qatt kontu tafu li f’bott kunserva ikun hemm 10 tadamiet magħsura? Qatt kontu tafu li f’kull bott passata jkun hemm 5 tadamiet magħsura? Qatt kontu tafu li f’kull bott ketchup jkun hemm 15-il tadama magħsura? Qatt kontu tafu li t-tadama jkun fiha 95% ilma? Qatt kontu tafu li l-kunserva tat-Three Hills ilha ssir 80 sena?

Dan kollu sirna nafuh meta morna nitkellmu ma’ John Magro, il-proprjetarju ta’ Magro Bros li jagħsru 83% tat-tadam kollu f’Malta u Għawdex. John Magro meta jibda jitkellem fuq il-kumpanija immensa tiegħu tara għajnejh jixgħelu. Fejn jidħol tadam hu espert. Esperjenza li ġabha minn meta missieru u ħutu fl-1934 (80 sena ilu) għamlu l-ewwel bott kunserva. 

Il-fabbrika ta’ Magro Bros li tinsab fix-Xewkija hi waħda state of the art, fejn iħaddmu 150 ħaddiem full time barra ħaddiema oħra bħal trasportaturi, bdiewa u anke printing eċċ. Illum huma esportaturi ewlenin tal-prodotti tat-tadam u anke bizzilla u melħ lejn l-Ewropa kollha u anke l-Ġappun.

Dan hu żmiem l-għasir tad-tadam, fil-fatt ħdejn il-fabbrika ta’ Magro Bros hu mimli kaxxi kbar mimlija tadam fejn anke dawwarni mal-proċess kollu kif jingħasar it-tadam u jsir kunserva, polpa, sugu u ketchup. Bħalissa però l-fabbrika għaddejja 24 siegħa kuljum tagħsar it-tadam. Fejn ma jasalx il-bniedem għandu tliet robots li jagħżlu t-tadam it-tajjeb, ineħħu ż-żerriegħa minn ġot-tadam u jikkonċentrawh għal kunserva.

Għalkemm it-tagħsir isir minn l-ewwel ġimgħa ta’ Lulju sa l-aħħar ġimgħa ta’ Awwissu, ix-xogħol jibda jinħema minn Jannar meta Magro Bros jagħmlu l-kuntratti mal-bdiewa u jqassmu ż-żerriegħa li tinġieb minn barra, dan barra l-għajnuna teknika li tingħata lill-istess bdiewa.

Il-kuntratti jsiru fuq tliet żoni partikolari, waħda Għawdex, l-oħra t-Tramuntana ta’ Malta (li hi l-akbar waħda u kważi daqs Għawdex sħiħ) u l-oħra fin-nofs ta’ Malta. “Kollha għandhom partikolaritajiet differenti iżda aħna nħalltuhom meta jinġabru. Però t-tadama tat-Tramuntana ta’ Malta hi waħda aktar bikrija u tagħmel il-frott qabel l-oħrajn kollha. Dan minħabba x-xemx u l-ħamrija nnifisha ta’ din iż-żona ta’ Malta” qalilna John Magro.

Magro Bros jagħsru madwar 10,000 tunellata ta’ tadam f’dawn is-seba’ ġimgħat, li hi l-85% tat-tadam kollu li jiġi prodott f’Malta u Għawdex, “u minnu aħna ma naħlu xejn. Għax aħna meta jinqata’ t-tadam li jsir bl-idejn, nittrasportawh mill-ewwel għax dan hu l-vantaġġ li aħna żgħar u m’hemmx tul wisq biex jasal għat-tagħsir. Normalment jiġi trasportat bil-lejl ħalli jiffranka x-xemx u t-trasportaturi ma jsibux kjuwijiet biex jitilgħu fil-vapur.”

John Magro qalilna li t-tadam ġieh 95% tiegħu ilma u għalhekk biex issir il-kunserva jridu jingħasru fuq ratio ta’ 5.6:1 tadam. Qalilna wkoll li l-ketchup isir fix-xitwa fejn il-konċentrat tiegħu hu ogħla mill-kunserva. “Aħna nneħħu l-ilma mit-tadam permezz ta’ vacuum u għalhekk hi perċezzjoni li ħafna jgħidu li l-kunserva tkun imħallta bl-ilma għax il-kunserva biex issir trid tneħħilha l-ilma u mhux iżżidha.”

Magro Bros jittrasportaw kunserva l-Awstralja, l-Ingilterra u l-Irlanda u f’xi postijiet oħra fl-Ewropa. Filwaqt li ketchup jesportaw anke l-Ġappun. Huma għandhom kuntratti ma’ supermakets kbar biex jesportaw il-prodotti fuq isem is-supermarkets. Qalilna wkoll li l-ħxejjex aromatiċi li jitpoġġew fil-kunservi li fihom in-nagħniegħ, ħabaq eċċ kollha huma friski u ma jkunux imnixxfa.

Dan kollu wassal biex ingħataw iċ-ċertifikat ta’ A+ mill-BRC (British Retail Consortium Standard) li hu l-ogħla grad ta’ ċertifikazzjoni u ċċertifikati mill-ISO bħala sigurtà tal-ikel fl-Ewropa li hi l-ewwel kumpanija li għandha dan iċ-ċertfikat f’Malta. “Dawn iċ-ċertifikati ma jiġux mix-xejn għax dawn jiġu għall-għarrieda minn barra jiċċekkjawk. Għalhekk trid tkun preparat il-ħin kollu għax dawn iċ-ċertfikati jgħinuk biex issib swieq barra l-pajjiż.”

Qabel morna nżuru l-fabbrika, John qalli fuq l-istorja ta’ Magro Bros, fejn in-negozju beda min-nannu li kien kupratur, jiġifieri jixtri prodotti tal-bdiewa Maltin, jeħodhom Malta u jibdilhomlom ma’ affarijiet oħra bżonjużi, bħal għamara eċċ.

Imbagħad fl-1916 missieru Manwel u żewġ ħutu Ġużepp u Wiġi ħadu n-negozju f’idejhom u bdew jimpurtaw u jesportaw il-bizzilla barra minn Malta. Fl-1934 tħajru jibdew jagħsru t-tadam. “Iżda kien diffiċli għax dak iż-żmien il-bdiewa Għawdxin kienu jipproduċu l-qoton u mhux tadam. U bil-qoton kienu jagħmlu bartering ma’ oġġetti oħra. Għalhekk missieri u z-zijiet qalulhom li huma lesti jagħtuhom flus għat-tadam flok tpartit u l-bdiewa qalbu kollha għat-tadam għax dak iż-żmien ma kienx hawn flus fl-idejn. It-tadam ingħata l-isem ta’ cash crop f’Malta għax kien l-uniku prodott agrikolu li jitħallas bil-flus monetarji.

Fl-1977 John u ħuh Michael xtraw il-kumpanija mingħand il-kuġini tagħhom u bdew imexxu u jkabbru l-kumpanija tagħhom. Fejn Michael li mhux miżżewweġ għadda l-ishma tiegħu lill-ulied John u għalhekk il-kumpanija illum hi mmexxija minn John u t-tliet uliedu.

Din is-sena l-kunserva Three Hills tagħlaq 80 sena u l-kumpanija ta’ Magro Bros hi bla dubju waħda mill-akbar kumpaniji f’Malta, mertu kbir għal ħolma tal-aħwa Manwel, Ġużi u Wiġi.