Ivan Bartolo | Raġel Għarwien

Għadu kemm ġie f’ idejja filmat ta’ raġel għarwien jiġri barra t-toroq tagħna.   Ġie ffilmjat biex jiġi rredikolat?   Dan il-filmat ġera’ mal-erbat irjieħ ta’ Malta jekk mhux ma’ l-erbat irjieħ tad-dinja.   Bla dubju hemm xi ħaġa mhux f’postha, hemm fin-nofs is-saħħa mentali.   Kundanna lejn min xerred dawn il-filmati.  Għax jekk ifettillek ixxerred xi intervista li marret żmerċ ta’ xi “ikona” politika, ħoll xagħrek u ġib iż-żejt.  Imma r-redikolu ta’ dan il-bniedem fit-toroq għarwien ħuta fit-toroq Maltin, kien iċ-ċajta tal-ġurnata.   

X’kont tħoss li kieku dak il-proxxmu kien missierek, ibnek jew ħuk?   U donnu l-bniedem biex jgħatti tiegħu, jispiċċa jxerred u jesponi l-istejjer tal-vulnerabbli.   Tgħid biex jiggustawh?  U donnu f’ pajjiżna għandna t-tendenza u l-ħabta, naraw l-istorja minn barra biss.  Jekk naraw bniedem jiġri u jdur bil-lejl, bħal xafra tal-moħriet lesti biex noħorġu għalih jew għaliha.   Ma naħsbux u naraw x’nistgħu nagħmlu għaliex forsi dak il-bniedem għaddej minn sfidi iebsa f’ħajtu, imma minflok arana naslu għal konklużżjoni ta’ dak li jtina moħħna.   Normalment liema konklużżjoni li wasalt għaliha  tkun il-mera tiegħi stess.  X’ ipokrezija!  U min ixerred dawn il-filmati jew min jipprova jdaħħak bil-vulnerabbli, (b’ wiċċhom jidher) kważi, kważi ferħan se jtir u jħossu li għamel xi kapolavur.  Lil dan il-liġi ma tkellmux?   

Li tkampa bl-istigma ta’ marda mentali hija devastanti.   Jistgħu jittkellmu dwarha dawk il-bnedmin li jgħixu ma xi ħadd li jħobbu u jew famijari.  Żejda li tipprova tirredikolhom, anzi tkompli żżid t-toqol tal-ħajja ma’ dak li diġà għandhom.    Tiġini f’ moħħi mara anzjana vulnerabbli, nstigata minn żewġ irġiel Maltin biex turihom il-parti privata tagħha, waqt li tiġi ffilmjata.  L-istorja ma tieqafx hemm, imma l-filmat jinxtered ma’ kullimkien.  F’ġurnata rċevejt l-istess filmat mal-għaxar darbiet. Nispiċċa niġġieled bl-sms ma’ għaxar persuni, li prattikament bgħatuli dan il-filmat biex nidħaq.   

Jien ma nidħakx b’ dawn il-filmati, anzi nweġġa’ ħafna.   Jekk irrid nidħak u ndaħħaq lil sħabi, nagħmel filmat kif naf jien bis-sens umoristiku stil tiegħi u mhux bil-bnedmin vulnerabbli.  Biex nidħaq noqgħod insegwi lil Patricia Routledge bil-kummiedja tagħha “Keeping Up Appearences” u mhux bi bnedmin li għaddejjin minn sfidi kontinwi. 

Biex nidħak m’għandix għalfejn indaħħaq lil kulħadd b’ mara anzjana li jinstigawha bil-politika, u jieħdu gost jarawha toffendihom.  Min jaf binha xi jħoss? 

Il-ġmiel spiċċa mill-bniedem, li issa hu għarwien, mikxuf, u mwaqqa’ għaż-żufjett. Ma baqa’ xejn ħlief bniedem tellief u umiljat! Fejn huma l-Awtoritajiet ikkonċernati? Nistennew u naraw ......

Id-diżordnijiet mentali jolqtu lil mijiet ta’ miljuni ta’ nies f’kull parti tad-dinja u jħallu effett fuq il-ħajja tal-maħbubin tagħhom. Wieħed minn kull erba’ persuni se jiġi affettwat minn xi diżordni mentali f’xi żmien f’ħajtu. Id-dipressjoni hija l-ikbar fost l-isfidi ta’ mard mentali fid-dinja. L-iskiżofrenja u d-diżordni bipolari huma fost l-iktar diżordnijiet qliel u li jagħmlu  bnedmin inkapaċi. Għalkemm numru kbir ta’ bnedmin huma effettwati, id-diżordnijiet mentali jibqgħu moħbijin, traskurati u diskriminati. Biex ngħidu kollox bosta bnedmin b’mard mentali jżommu lura milli jfittxu l-kura minħabba l-istigma assoċjata miegħu.   

Għalkemm il-biċċa l-kbira tad-diżordnijiet mentali jistgħu jiġu kkurati, insibu bosta bnedmin li ma jirċevux  il-kura.   Professjonisti jgħidulna li bnedmin b’ diżordni mentali hi waħda li l-ħsieb, il-kontroll emozzjonali, u l-imġiba tagħha jkunu differenti mhux ħażin minn dak li jitqies normali. Il-kundizzjoni spiss iżżomm persuna milli tifhem lil ħaddieħor jew milli tkampa mal-istress tal-ħajja.  

Is-sintomi jistgħu jvarjaw fit-tul u fl-intensità skont l-individwu u l-marda partikulari u ċ-ċirkustanzi. 

Jista’ jaffettwa kemm irġiel u kemm nisa, nies ta’ kull età, kultura, razza, reliġjon, jew livell ta’ edukazzjoni u dħul finanzjarju. Id-diżordnijiet tas-saħħa mentali ma jiġux minn xi dgħufija personali jew xi difett fil-karattru.  Madanakollu permezz ta’ kura medika u adattata, diversi bnedmin jistgħu jiġu kkurati u jistgħu jgħixu ħajja produttiva u sodisfaċenti.

Bosta bnedmin tgħallmu jkampaw b’diżordnijiet mentali wara li kisbu fehma aħjar tal-kundizzjoni tagħhom u segwew il-kura mogħtija lilhom minn professjonisti tas-saħħa mentali. 

Illum dak, dik u l-oħra u għada nista nkun Jien, ħija, oħti jew ibni.  Pero’ l-aħbar sabiħa hi, li llum hawn il-mezzi, billi ssegwi l-kura li jagħtuna l-professjonisti, billi żżomm rutina u żżomm ruħek attiv.  

Minbarra l-mistrieħ u l-irqad, tirrilassa u tipprova tgħix ħajja bilanċjata  u ta’ kwalita, fuq kollox tiekol tajjeb u tevita dak kollu li  ma jagħmillekx ġid bħall-alkoħol u drogi li ma jkunux preskritti mit-tobba mediċi. Importanti wkoll li tevita toqgħod waħdek u tqatta’ mumenti ma’ bnedmin li jridulek il-ġid u mhux joqgħodu jiffilmjawk, biex wara jdaħku n-nies bik.  

 L-ilbies li jagħmel lill-bniedem parti mis-soċjetà; jagħtik ċerta identità, ċerta dinjità.   

Bħar-raġel għarwien jiġri fit-toroq tagħna li juri b’xi mod li tilef postu fis-soċjetà, fuq kollox  imżeblaħ minn kulħadd, tilef kollox inkluż id-dinjita. 

Il-ġmiel spiċċa mill-bniedem, li issa hu għarwien, mikxuf, u mwaqqa’ għaż-żufjett.   Ma baqa’ xejn ħlief bniedem tellief u umiljat!   Fejn huma l-Awtoritajiet ikkonċernati?  Nistennew u naraw .....