Is-7 ta’ Jannar jimmarka l-anniversarju tal-attakk terroristiku fuq l-uffiċini tal-magazine satiriku Franċiż Charlie Hebdo f’Pariġi fl-2015, avveniment li ġarr fuq l-Ewropa kollha u lil hinn. Għaxar snin ilu, grupp ta’ terroristi armati daħlu fl-uffiċini tal-gazzetta u qatlu tnax-il persuna, fosthom karikaturisti, ġurnalisti, u ħaddiema tal-uffiċċju. L-attakk li jibqa’ fil-memorja kollettiva tal-Punent bħala attakk fuq il-libertà tal-espressjoni.
Charlie Hebdo kien dejjem kontroversjali, speċjalment minħabba l-karikaturi provokattivi tiegħu dwar reliġjonijiet differenti, fosthom l-Iżlam. L-attakk kien imwettaq mill-aħwa Kouachi, li ddikjaraw li qed jagħmlu vendetta għall-pubblikazzjoni tal-karikaturi tal-profeta Muhammad.
L-avveniment qajjem numru ta’ mistoqsijiet dwar il-limiti tal-libertà tal-espressjoni, il-bilanċ bejn is-sigurtà u d-drittijiet fundamentali, u t-tensjonijiet bejn il-kulturi u r-reliġjonijiet fl-Ewropa.
Wara l-attakk, il-kelma “Je Suis Charlie” saret slogan globali ta’ solidarjetà u difiża tal-libertà tal-istampa. Dimostrazzjonijiet massivi ttellgħu madwar id-dinja, b’miljuni ta’ nies jinġabru f’Pariġi u bliet oħrajn biex juru s-sapport għall-vittmi u biex jiddefendu valuri demokratiċi. Fl-istess waqt, kien hemm ukoll kritika minn xi komunitajiet, li raw f’Charlie Hebdo, mhux biss simbolu tal-libertà tal-espressjoni, imma wkoll provokazzjoni kulturali u reliġjuża.
Ir-Reazzjoni Ewropea
L-Ewropa kellha twieġeb bil-qawwa. Fil-Parlament Ewropew, dan l-attakk kien diskuss ħafna drabi, u diversi membri tal-Parlament enfasizzaw il-ħtieġa li d-dritt tal-istampa jibqa’ protett waqt li jkun miġġieled l-estremiżmu. Fost id-dikjarazzjonijiet kien hemm tħassib dwar kif l-Ewropa tista’ tibbilanċja l-protezzjoni tas-sigurtà taċ-ċittadini tagħha mingħajr ma tipperikola d-drittijiet fundamentali. Il-politika Ewropea dwar is-sigurtà kellha tiġi msaħħa, filwaqt li ma jinħolqux tbatijiet żejda fuq komunitajiet vulnerabbli.
Malta wkoll esperjenzat dawn id-dibattiti, b’diskussjonijiet li rriflettew l-istess tħassib Ewropew dwar il-libertà tal-istampa u s-sigurtà. Fl-istess waqt, il-kultura Maltija, bħala soċjetà mħallta, kellha firxa ta’ reazzjonijiet differenti. Forsi ma kellhiex dimostrazzjonijiet fuq skala kbira, imma l-midja lokali għamlet riflessjoni dwar il-kunflitt bejn il-valuri demokratiċi u l-kwistjonijiet kulturali globali.
Programmi edukattivi wkoll ħadu l-opportunità biex jiddiskutu t-tema tal-libertà tal-espressjoni u l-konsegwenzi tagħha. L-Università ta’ Malta u istituzzjonijiet oħrajn organizzaw dibattiti pubbliċi dwar il-libertà tal-istampa u d-drittijiet fundamentali, sabiex jingħata għarfien dwar kif Malta tista’ sservi ta’ eżempju bħala pajjiż demokratiku fl-Ewropa.
Għaxar snin wara, fl-Ewropa, hemm aktar kuxjenza dwar il-ħtieġa ta’ integrazzjoni kulturali u djalogu. Minkejja l-progress, it-tensjonijiet dwar il-libertà tal-espressjoni jibqgħu preżenti. Malta għandha biżżejjed x’tiffoka fuqu wkoll, speċjalment bil-memorja friska tal-qtil ta’ Daphne Caruana Galizia, li tkompli tħeġġeġ il-libertà tal-istampa fil-pajjiż.
