Malta mistennija taffaċja proċeduri ta’ defiċit eċċessiv wara li l-Kummissjoni Ewropea rrakkomandat azzjoni kontra tmien stati membri tal-UE.
L-aħħar darba li Malta ffaċċjat proċedura ta’ defiċit eċċessiv kien fl-2012 meta gvern Nazzjonalista kien imġiegħel jagħmel tnaqqis fl-infiq ta’ 0.59% tal-PGD biex jilħaq il-proġezzjoni tad-defiċit.
L-istati membri tal-UE huma meħtieġa li jżommu d-defiċit annwali tagħhom taħt it-3% tal-PGD u proporzjon tad-dejn mal-PGD ta’ 60% jew inqas.
Wara valutazzjoni ta’ 12-il stat membru, biex tiddetermina l-konformità mal-kriterju tad-defiċit, il-Kummissjoni Ewropea rrakkomandat il-ftuħ ta’ proċedura ta’ defiċit eċċessiv ibbażata fuq id-defiċit għal Malta, il-Belġju, Franza, l-Italja, l-Ungerija, il-Polonja, is-Slovakkja u r-Rumanija. Dwar tal-aħħar il-Kummissjoni akkużata wkoll li ma tatx kas twissijiet maħruġa iktar qabel.
Il-Kummissjoni nnutat li d-defiċit tal-gvern ġenerali ta’ Malta naqas minn defiċit ta’ 5.5% tal-PDG fl-2022 għal defiċit ta’ 4.9% fl-2023, filwaqt li d-dejn tal-gvern ġenerali naqas minn 51.6% tal-PDG fl-aħħar tal-2022 għal 50.4% fl-aħħar. tal-2023. Skont il-gwida tal-politika fiskali għall-2024, il-Kummissjoni qed tieħu l-ewwel pass għall-ftuħ ta’ proċeduri ta’ defiċit eċċessiv ibbażati fuq id-defiċit abbażi tad-dejta tal-2023.
L-aħbar waslet eżatt wara l-kampanja elettorali Ewropea fejn l-Prim Ministru Robert Abela wiegħed tnaqqis fit-taxxa tad-dħul għal dawk li jaqilgħu dħul medju baxx fil-baġit li ġej.
Il-Kummissjoni Ewropea lill-Malta għamlitilha erba’ rakkomandazzjonijiet.
1. Li l-pajjiż iressaq pjan fil-ħin għal struttura fiskali u talbet ukoll lill-Gvern Malti biex jaqta’ s-sussidji fuq il-prezzijiet tal-enerġija sat-tmiem ix-xitwa li ġejja.
2. Li Malta tkompli timplimenta l-pjan ta’ Rkupru u Reżiljenza u anke tlesti, sa Awwissu 2026, l-investimenti fir-riformi tal-pjan tal-Ewropew għall-qalba lil hinn mill-fjuwils li jniġġsu.
3. Li Malta iżżid il-pass fl-użu ta’ sorsi ta’ enerġija li tiġġedded u biex ittejjeb il-kwalità u l-effiċjenza tat-trasport pubbliku.
4. Li jittieħdu miżuri ħalli jitnaqqas l-iżbilanċ tan-nuqqas tal-ħiliet fis-suq tax-xogħol u biex il-pajjiż jieħu l-miżuri neċessarji għat-trażżin tal-konġestjoni tat-traffiku.
Ir-reazzjoni tal-Gvern
Il-Gvern Malti qal li l-proporzjon tad-defiċit mal-PGD tal-pajjiż se jkompli jitjieb fis-snin li ġejjin, bi tnaqqis fiskali ppjanat ta’ 0.5% fis-sena.
Fi stqarrija qal li d-defiċit se jaqa’ taħt it-3% fl-erba’ snin li ġejjin, f’konformità mal-Qafas ta’ Governanza Ekonomika miftiehem.
"Il-gvern jieħu nota tal-abbozz tar-rakkomandazzjonijiet speċifiċi tal-Pajjiż u tar-Rapport tal-Pajjiż, maħruġa mill-Kummissjoni Ewropea, li jenfasizzaw il-kisbiet miksuba flimkien mal-isfidi li fadal u emerġenti," tgħid l-istqarrija.
Madankollu, l-istqarrija ma tagħmel l-ebda referenza għat-tneħħija gradwali tal-enerġija ġenerali u l-appoġġ għall-fjuwil, li qed tiswa lill-kaxxa pubblika aktar minn €300 miljun fis-sena.
Minflok, il-gvern qal li qed jaċċellera t-tranżizzjoni ekoloġika b’erba’ sejħiet ġodda għal investimenti f’sistemi akbar ta’ enerġija rinnovabbli.
Innota wkoll li t-tieni interconnector bejn Malta u Sqallija hu mistenni li jiġi kkummissjonat sal-aħħar tal-2026.
Il-Gvern qal li jibqa’ impenjat li jimplimenta b’mod effettiv il-Pjan ta’ Rkupru u Reżiljenza, inkluż il-Kapitolu REPowerEU.
Dwar il-ħtieġa li tissaħħaħ is-sistema edukattiva, il-gvern qal li l-Istrateġija Nazzjonali għall-Edukazzjoni l-ġdida (2024-2030) hija bbażata fuq il-pilastri tal-benessri, it-tkabbir u l-emanċipazzjoni u l-ekwità u l-inklużjoni.
B'reazzjoni għall-valutazzjoni tal-Kummissjoni dwar is-sitwazzjoni tat-trasport, il-gvern qal li seħħ investiment sinifikanti lejn it-titjib tal-infrastruttura tat-trasport, inkluż fuq toroq ewlenin kif ukoll dawk urbani.
L”-estensjoni tat-trasport pubbliku b’xejn għal kulħadd wassal għal żieda fl-użu ta’ dan is-servizz,” żied jgħid il-gvern.
Qal ukoll li l-Kummissjoni nnutat li l-ekonomija ta’ Malta se tkompli tegħleb lil Stati Membri oħra fl-2024 u l-2025.
Dan it-tkabbir mistenni jkun immexxi mill-esportazzjoni netta u l-konsum privat.
