'Il-Qriema spiċċaw f'labirint': Tliet hot zones għat-traffiku jinqalgħu fl-istess żmien

L-aħħar ftit ġimgħat raw lil Ħal Qormi jinbidel f’sit wieħed ta’ ġebel, tifrik, traffiku u inkonvenjenza. Dan wara li numru ta’ proġetti infrastrutturali nbdew simultanjament madwar il-lokalità, kemm fin-naħa ta’ San Ġorġ u anke fin-naħa ta’ San Bastjan.

Din is-sitwazzjoni wasslet għal rabja qawwija fost il-Qriema, li ilhom iħossu l-piż ta' traffiku esaġerat, kundizzjonijiet perikolużi, u nuqqas ta’ komunikazzjoni għal snin, “iżda issa żżejjed kollu żejjed.” 

L-ILLUM niżlet fit-toroq dojoq tal-belt ta’ Pinto u anke t-toroq usa’ prinċipali li fihom qed iseħħ ix-xogħol u tkellmet ma’ dawk l-aktar milquta.  

“Imwaħħlin mis-7am sas-7pm, kuljum preċett.” 

Fost dawk li tkellmet magħhom l-ILLUM kien hemm ġuvni li ta’ kuljum joħroġ biex imur ix-xogħol bil-karozza. Huwa qal li ma setax jifhem kif triq li s-soltu taqsamha f’ħakka t’għajn saret tieħu 5 minuti. 

“Qatt mhu se nieħdu r-ruħ,” qal il-ġuvnott waqt li spjega kif is-sitwazzjoni fejn iż-żona tar-roundabout tal-vittmi tal-gwerra minn dejjem kienet ħażina, imma issa saret gravi. 

Traffiku f'Ħal Qormi kaġun tal-kummerċ fiż-żoni tal-madwar. Ritratt ta' Jerome Caruana Cilia.

Iż-żona speċifika li tissejjaħ wkoll “tal-imgħallaq”, hija roundabout li tqabbad lil Ħal Qormi ma’ Ħaż-Żebbuġ, Luqa u Marsa. Minkejja x-xogħol li sar fiha fil-passat, minn dejjem kienet sors ta’ konġestjoni tat-traffiku. “Issa għalqu parti mir-roundabout, u ġejna agħar,” spjega l-ġuvnott, “trid tmur il-PAVI, terġa’ tinżel fl-istess triq” kompla jgħid. 

“Ma ninsewx li l-kummerċ żdied ħafna specjalment lejn il-PAVI, jigifieri hemmhekk diġà kien żgombru,” qal ġuvni ieħor f’messaġġ lill-ILLUM. “Tista’ timmaġina issa x’qed jiġri. Diżastru sħiħ meta jkun kollox kalm. Kulma jonqos huwa aċċident f’din l-akkwata. Niggarantilek li jekk taħseb fis-7am u ssib ħabta għandek siegħa jekk tkun b’xortik tajba biex toħroġ minn Ħal Qormi biss. Mhux nesaġera.”  

L-istess rabja kienet riflessa f’rakkonti oħra, fejn residenti saħqu fuq in-nuqqas ta’ pjanijiet xierqa u ħsieb minn qabel. “Il-kummerċ qed jiżdied, it-traffiku ġġammjat, u l-awtoritajiet ma jidhirx li qed jagħtu kas,” jgħid ħaddieħor b’dispjaċir. 

“X’ma jkunx hawn aċċidenti?” 

Fl-istess waqt, entitajiet differenti tal-Gvern bdew b’xogħol fejn il-knisja ta’ San Sebastjan, u anke fejn l-iskola primarja ta’ San Ġorġ. Fil-post tal-aħħar, biswit ħanut tal-ħobż frekwentat mhux ħażin, seħħ aċċident propju din il-ġimgħa li ħalla vittma mara ta’ 77 sena. 

Aċċident, li ħalla vittma mara ta’ 77 sena, ‘setgħa kien evitat,’ skont Qriema resident viċin. Ritratt minn Facebook

L-ILLUM tkellmet ma’ xi anzjani dakinhar stess tal-inċident u staqsiethom dwar is-sitwazzjoni. “Lanqas barriers kif suppost m’għamlu,” qal wieħed bejn nifs ta’ sigarru u ieħor. “Alla biss jaf x’se jiġri la tibda l-iskola,” qal nannu, qabel ma spjega li bintu għandha tfal żgħar u jinkwieta għalihom mhux ftit. 

Kollha qallu li qed jgħixu f’ansjetà li jseħħ inċident fejn il-knisja ta’ San Sebastjan, ftit passi ’l bogħod minn skola oħra li fiha għaddejja Skola Sajf. 

Xogħol li qiegħed isir bħalissa fejn il-Knisja ta’ San Sebastjan qiegħed jinkwieta ġenituri li għandhom it-tfal tagħhom fl-iskola passi ‘l bogħod. Ritratt tal-Kunsill Lokali

“Qed ikissru kulm’hemm. Meta titkellem jgħidulek ħalli ma nitilfux il-fondi tal-Unjoni Ewropea,” qalet residenta.  

Anzjan ieħor fl-istess pjazzetta spjega li l-aktar li dejqitu mhux li qed isir ix-xogħol, “għax dak irid isir,” iżda qed jiddejjaq li nqala’ f'daqqa, u jekk qabel kellhom triq alternattiva minn fejn joħorġu, bħalissa “l-Qriema spiċċaw f’labirint.” 

“Imsakkrin f’gaġġa trab”. 

Ħal Qormi, magħruf għall-komunità vibranti tiegħu, issa jinsab mgħaddas f’ambjent ta’ kaos u trab. Titkellem mal-ILLUM, mara li ilha tgħix Ħal Qormi 30 sena, rabbiet lil uliedha fl-istess lokalità. 

“Dejjem konna kuntenti għax tinqeda minn kollox u post ċentrali.” Madankollu, dawn l-aħħar snin raw bidla kbira. “Qed inħossni ngħix f’gaġġa, u minn Ġunju ’l hawn, gaġġa fit-trab u l-ġenn!” Hija ddeskriviet kif il-vjaġġi qosra madwar il-lokal qed jieħdu aktar ħin milli suppost. “Immur nixtri, iddum siegħa fil-karozza sakemm nasal id-dar minn Ħal Qormi għal Ħal Qormi.” 

Ir-residenti wkoll esprimew tħassib serju dwar il-kundizzjonijiet tas-saħħa u s-sigurtà li qed iħabbtu wiċċhom magħhom. Boroż suwed imxerrda mat-toroq, bini dejjem jiżdied u rwejjaħ qawwija ta’ dranaġġ. “Kollox qed jinqered,” tgħid mara oħra, “kull rokna hawn maqlugħa, u l-ambjent diżastru, qas pulmun m’għandna.” 

Is-Sindku Josef Masini Vento: “Il-maġġoranza tax-xogħol se jitlesta sal-aħħar ta’ Settembru.” 

Titkellem mas-Sindku ta’ Ħal Qormi, Josef Masini Vento, il-gazzetta ILLUM saret taf illi l-proġetti huma ta’ entitajiet differenti. 

Fil-każ tal-proġett fejn ir-roundabout tal-vittmi tal-gwerra, il-proġġett qiegħed iseħħ min-naħa tal-Infrastructure Malta. “Kien bżonjuż, kien ilu biex iseħħ 60 sena. Qed jinbidlu s-sistemi tad-dawl, l-ilma u d-dranaġġ,” spjega s-Sindku. 

Huwa qal li l-Kunsill Lokali kellu bosta laqgħat mal-mexxejja ta’ Infrastructure Malta sabiex jipprovaw isibu l-aktar mod effiċjenti biex isir il-proġett mill-aktar mod fis bl-inqas inkonvenjent. 

Il-Kunsill Lokali f’laqgħa ma’ Enemalta, wieħed mill-entitajiet li qed jaħdmu fuq il-proġett li qed isir ta' emerġenza minn Ħaż-Żebbuġ sal-Marsa. Ritratt tal-Kunsill Lokali

“Ma stajniex nagħlqu mod ieħor, iżda f’dak il-proġett IM wegħduna li x-xogħol kollu jkun lest qabel ma tibda l-iskola.” 

Fil-każ tal-proġett ta’ fejn il-Knisja ta’ San Sebastjan, is-Sindku spjega li dak seħħ fuq inizjattiva tal-Kunsill Lokali b’kollaborazzjoni mal-entitajiet tal-Gvern. “Se nagħmluha aktar aċċessibbli għall-mixi. Kien ilu mwiegħed, imma se jsir tisbiħ fiż-żona minkejja xi intoppi li ltqajna magħhom,” kompla jispjega Masini Vento. 

Fil-każ tal-proġett fejn l-iskola ta’ San Ġorġ, Masini Vento qal li l-Kunsill qiegħed f’kuntatt mal-Water Services li qegħdin jaħdmu fiż-żona. Qal li skont dak pjanat, dan il-proġett se jitlesta sal-aħħar ta’ Settembru wkoll.