Editorjal | Malta tħobb lill-ħaddiem ... imma riesaq maltemp li rridu nrażżnu

Is-Sibt l-1 ta' Mejju ċċelebrajna Jum il-Ħaddiem - il-ġurnata li fiha niftakru fil-persuna li hija x-xewka tad-dahar tal-ekonomija tal-pajjiż.  Il-ħaddiem huwa l-qofol tal-ekonomija u l-mod kif jiġi trattat huwa l-aqwa boxxla u l-aqwa kejl ta' pajjiż. 

Għal grazzja ta' Alla u grazzi għal Gvernijiet diversi dan il-pajjiż tgħallem jirrispetta u jgħolli lill-ħaddiem matul is-snin.  Illum m'għandniex poplu seftur tas-sinjur u l-ħakem, mgħerreq fl-illiteriżmu, l-injoranza, il-ġuħ u l-faqar!  Illum dan il-poplu m'għadux proprjetà ta' ħaddieħor, jgħix u jgħajjex familja ta' 10 membri f'għorfa bil-bhejjem, bla dritt u bla vuċi. 

Dan il-pajjiż daqs naqra għandu paga minima, għandu unjins stabbiliti, għandu skejjel bla ħlas ta' kwalità għat-tfal tal-familji li jaqilghuha u jikluha, għandu sptar b'xejn li joffri l-aqwa servizzi - monument ħaj ta' investiment kbir li sar mhux wisq snin ilu, għandu sistema ta' saħħa primarja bla ħlas li kienet waqgħet lura pero' li beda jsir titjib fiha wkoll, għandu l-leave tal-mard, il-leave tal-maternità, illum qed niddiskutu wkoll aktar progress tal-paternità, iċ-childrens' allowance - li ġie msaħħaħ u miżjud mas-snin.  Pajjiżna llum għandu x-xogħol, frott ta' snin ta' investiment minn Gvernijiet differenti - Nazzjonalisti u Laburisti.  Fabbriki, lukandi, xogħol tal-id, xogħol tal-moħħ fl-oqsma finanzjarji, servizzi, xogħol fl-avjazzjoni, xogħol fir-riċerka u tant iktar. 

Dan il-pajjiż daqs naqra ħaseb fil-ħaddiem meta - beda Dom Mintoff (l-ewwel bħala Ministru u wara bħala PM) u kompla warajh Gvern Nazzjonalista ta' Eddie Fenech Adami - bena żoni ta' akkomodazzjoni soċjali jew affordabbli - biex kulħadd ikollu saqaf fuq rasu.  Minkejja li fl-aħħar snin ta' Gvern Laburista, b'mod diżappuntanti għax stennejna ħafna aħjar, sar ftit wisq, jidher li fl-aħħar sena u nofs kien hemm imbuttatura qawwija biex jinbnew aktar postijiet ta' akkomodazzjoni soċjali (f'Bormla, is-Siġġiewi etc ) u jkunu irranġati dawk diġà eżistenti. 

Malta indipendenti u ħielsa dejjem kienet tħobb lill-ħaddiem, dejjem wensitu u ħadet ħsiebu. Tagħtu, għollietu, irrispettatu u ftaħret bih.  Meta kull Prim Ministru mar barra minn Malta biex jattira l-investiment, dejjem semma' u ftaħar bil-ħaddiem.  Saħansitra fl-Innu nazzjonali tagħna nkantaw: 'Agħti, kbir Alla, id-dehen lil min jaħkimha, Rodd il-ħniena lis-sid, saħħa lil ħaddiem.'

Pero titqarqux lanqas! Meta l-abbuż qed isir fuq il-ħaddiem barrani qed isir - b'mod indirett - fuq dak Malti, għax qed joħloq kejl baxx u abbużiv ta' kif jiġu trattati l-ħaddiema, ta' kemm jitħallsu u ta' dawk id-drittijiet li għandhom jew għandu jingħatalhom

Imma fix-xefaq hemm il-maltemp.  Prattiċi ġodda ta' xogħol li qed jgħassru u jabbużaw minn ħaddiema, speċjalment barranin li għandhom jitwaqqfu kemm jista' jkun malajr.  Ħaddiema li jitħallsu ċiċri u li minn dawk iċ-ċiċri jridu jagħtu l-commissions lil xi aġenzija.  Ħaddiema li jekk biss isemmu l-kelma unjin jitkeċċew mix-xogħol.  Ħaddiema bla drittijiet, bla benefiċċji - bid-dmirijiet biss. 

Ma nitqarqux!  L-ewwelnett l-abbuż huwa dejjem ħażin, isir fuq min isir.  Ma nserrħux il-kuxjenza li għax qed isir l-aktar abbuż fuq ħaddiema barranin - għax abbuż huwa dejjem abbuż u huwa dejjem ħażin! 

Pero titqarqux lanqas!  Meta l-abbuż qed isir fuq il-ħaddiem barrani qed isir - b'mod indirett - fuq dak Malti, għax qed joħloq kejl baxx u abbużiv ta' kif jiġu trattati l-ħaddiema, ta' kemm jitħallsu u ta' dawk id-drittijiet li għandhom jew għandu jingħatalhom.  Dan iwassal biex uħud minn dawk li jimpjegaw lill-ħaddiema jippreferu ħaddiema barranin, mhux għax huma aħjar jew iktar kwalifikati imma għax ikunu jistgħu jużawhom u jarmuhom kif iridu huma. 

Hemm bżonn level-playingfield.  Id-drittijiet u d-dmirijiet ikunu l-istess għal kulħadd.  Kull ċenteżmu dovut lil ħaddiem għandu jingħata, kif kull ħaddiem għandu jagħti kull siegħa xogħol mistennija minnu. 

Dawn mhux affarijiet tal-moda!  Illum hemm attakk sħiħ fuq id-drittijiet tal-ħaddiema permezz ta' modi ta' xogħol li għadhom mhux regolarizzati - fosthom dawk il-ħaddiema li jaħdmu bħala couriers tal-ikel!  Jekk dan l-attakk il-Gvern ma jindirizzahx, tinxtered malajr l-idea li l-abbuż huwa aċċettat jekk mhux saħansitra għandu l-benedizzjoni tal-Gvern. 

Dan il-Gvern wettaq elenku ta' miżuri monetarji tajbin.  Imma l-akbar test tas-soċjaliżmu tiegħu jkun jekk filwaqt li iva, jibqa' pro-business u pro-market kemm irid, ma jużax dawk il-frażijiet biex minflok jiġġieled l-abbuż, jagħtih il-benedizzjoni tiegħu!  Pro-business ma jfissirx, anti-worker - u jekk ifisser hekk il-kunċett m'għandu qatt jiġi pprattikat minn Gvern Soċjalista!   

L-abbuż u min jabbuża niqfulu, mhux nifirxulu t-tapit - jhedded kemm jhedded, bil-vot u bil-flus.  Dak huwa l-veru litmus test ta' kemm qalbna verament hija mal-ħaddiem.